نقش زن در ایین یارسان و تقدیر از خانم بهناز حسینی

اول و آخر یار

آنچه که برای تمامی دانشمندان و محققان و کلامخوانان یارسان به درستی و روشنی مشهود  است ، این موضوع است که چه در کلامهای  سرانجام و چه درکلامهای  پیشین و پس از آن ، هرجا  به موضوعی پرداخته می شود که انسان و آدمی خطاب قرار میگیرد هیچ گاه تمایزی بین زن با مرد غائل نمی گردد و همیشه بشر به عنوان تمامی زنان و مردان به طور مساوی و به طور یکسان مطرح می گردد. این موضوع را به روشنی در چگونگی نظام آفرینش بشر به دست حق تعالی می توان دید که طبق نامه ی سرانجام انسان چه جنس نر و چه ماده از یک خمیر و از یک مایه آفریده شده اند و نه اینکه مثلا زن  از دنده ی مرد آفریده شده و یا دیگر تعابیر و برداشت ها که در این زمینه وجود دارند و زن را موجودی می دانند که از وجود مرد به وجود آمده و در برابر مرد از آفرینشی ناقص برخوردار است . وقتیکه حضرت شیخ امیر، یارانش را مورد خطاب قرار میدهد و برای تمامی بشر این وصیت را دارد که ” یاری چار چیون باوری و جا * راستی و نیستی و پاکی و ردا ”  یاران را به یاران زن و مرد تقسیم نمی کند و مرادش همه ی یاران از پیر بنیامین گرفته تا خاتون رمزبارو یا شاه ابراهیم و داود کوسوار و تمامی بنی بشر  است . آری در هیچ کجا از کلام ها و قوانین یارسان نمیتوان حتی یک نمونه و یا یک بیت را یافت که دستور ویا توصیه ای برای زنان با مردان متفاوت آمده باشد چه در طریقه ی امرار و معاش جسمی و چه در طریقه ی عرفان و سیر و سلوک روحی  و این یکسانی و برابری تا بدان جاست که موضوع زن و مرد اصلا مطرح نیست و حتی در بین آثار محققان و پژوهشگران نیز نمی توان مطلبی را یافت که به مسئله ی زن در باورهای یارسانی پرداخته باشد چون همانطور که ذکر شد در ایدئولوژی و جهانبینی یارسان هیچ گاه زن و مرد متفاوت نیستند و همواره از زنان و مردان در غالب بشر و آدمی و یاری ، یکسان و برابر ذکر شده است. نمونه ی از این طرز تفکر را می توان در این گفتار از نامه ی سرانجام پردیوری به وضوح مشاهده کرد:

سکه ثابتی مهر نر و ما

شهادتی رموز راستگو راهنما

یعنی : اعتبار مرد و زن در آن مُهر و داغی ( نشانه ای ) است که خداوند در روز ازل بر مرد و زن به طور مساوی و ثابت گذاشت ، پس هر دو زن و مرد خزینه و گوهر گرانبهایی می باشند از حکمت پروردگار و آن رمز و رموزی که خداوند بر مرد و زن نهاد شاهدی راستگو و راهنما برای زندگی مرد و زن می باشد.

از دیگر نشانه ها و دلایل برابری زن و مرد در اعتقادات یارسان وجود زنان عارفه ی بسیاری است که گاه آنچنان مقام و منزلتی را دارا هستند که از زمره ی برترین و والا ترین مقام های عرفانی و باطنی یارسان می باشند. مانند خاتون دایراک ( خاتون رمز بار ) که در کنار پیر بنیامین و داود کوسوار و … جزء ” هفتن ” میباشند که بنا به نامه ی سرانجام ، نمودار هفت فرشته اند که از گوهر خداوندگار آفریده شده اند و آنچه در جهان بالا و پایین است در تحت حمایت آنان قرار داده شده است و در باورهای یارسان هیچ مقامی بجز ذات سلطان اسحاق از هفتن برتر و والا تر نیست. شمار این زنان عارفه بسیار است اما اسامی ایشان از قرن چهارم هجری تا قرن یازدهم به شرح زیر است:

1- جلاله خانم لرستانی ، 2- دایه تبریز اورامی ، 3- ریحان خانم لرستانی ، 4- خاتون گلی ، 5- فاطمه لره گوران ، 6- – خاتون دایراک رمزبار و…..

این برابری و یکسانی را در زندگی روزمره و معمولی اقشار پیروان یارسان ، نیز میتوان مشاهده کرد و می توان شاهد بود که کانون خانوادگی در بین یاران حقیقت از گرمی و صمیمیت بسیاری برخوردار است و کمترین آمار طلاق و جدائی را به خود اختصاص داده است . 

آبرسانی ها معمولا رابطه گرم و صمیمی خانوادگی را حفظ نموده و زن ومرد برای همدیگر احترام بسیار قائلند ، در مناطق روستایی و عشایری ، زنان در کنار مردان به کارهای کشاورزی و دامپروری مشغول بوده اند. 

شاید در اینجا خالی از لطف نباشد که یکبار دیگر کلام پیر موسی را در باره ی قداست ازدواج و حرمت آن باهم مرور کنیم :

نی جم و حق  شر، نی جم و حق  شر     رای جفت و جامی نی جم و حق  شر

حق و حقیـقت نه گــــردین پاکتـــر اینا         و انامــان  دعــای  ای   مظـهــر

دعای  حـلالـی  جفت   ماده  و  نــــر     پــی عشوه  فانی چـــی دام  و  بشــر و…….. که ادامه این کلام در مطالب بعضی بیشتر مورد تفسیر و بررسی قرار میدهیم. 

 دیگر ، مسئله ی ارث و میراث است که از دید یارسان زن و مرد حق یکسانی را دارا می باشند ولی چون قوانین امروزی ایران طبق احکام اسلامی سهم زن را نصف مرد بیان داشته ، برخی از یاران پردیور برای اجرای قوانین و مقررات دولتی ، آنرا اجرا نمی کنند ولی در میان برخی خانواده ها و اقوام رایج است که سهم ارث  به طور مساوی بین فرزندان تقسیم شود.

این سه مطلب کوتاه  از هزاران مطلب پر محتوای دین یاری در مورد حقوق برابر زن و مرد در دین یاری است.

 در اینجا

جا دارد که از خانم بهناز حسینی که به تازگی در رسانه های بین‌المللی مصاحبه های داشتن که حداقل آشنایی از دین یارسانی برای دنیا پیام رسانی کردن قابل تشکر و قدردانی است  و اما متاسفانه با انتقادهای خیلی تند روبرو شدن که جای تامل دارد که چرا فردی با اخلاص در مدت کم دین یاری را معرفی میکند انتظارات بیش از این باید داشت، حداقل پیام ایشان معرفی زیبایی و همبستگی در دین بوده ، افراد کلام دان چرا بجای حمایت باید انتقاد را در انتخاب خود قرار دهند؟ واقعا جای تامل دارد در دین یارسان هیچ فرقی برای زن یا مرد بودن قائل نگردیده چرا باید از دید ضعف به زن بودن آن نگاه کنیم ؟ پیام دین یاری همبستگی و اخلاص است نه نفاق و تفرقه ! پس بجای انتقاد همراهی و هم دلی را انتخاب کنیم بهتر نیست؟

در پایان اگر کمی و کاستی بخصوص در نوشتار کلامی پیش امده یاران عزیز این حقیر را عفو بفرمائید  پیام ما همبستگی و برابری در دین یارسان هست.

از دید ایین یاری زن و مرد مساوی ھستند .

این مطلب فقط برای جوابگوی بە کسانی کە از روی تعرض شخصی و کینە دوزی در این چند روز اخیر میخواھند بین زن و مرد در ایین یاری تفرقە درست کنند کە شاید بتوانند بە مرام غیر یارسانی خود برسند ھست.