زلزله کرمانشاه صدمات بسیاری را متوجه مردم منطقه کرد و بیش از پانصد کشته به جای گذاشت. اقلیت یارسان که عمدتا در همین مناطق زلزله زده غرب ایران ساکن هستند، از اصلی ترین قربانیان این حادثه هستند. روستاهای یارسان نشین زرده و توت شامی در منطقه دالاهو در کرمانشاه و نیز شهر سرپل ذهاب آسیب شدیدی در زلزله دیدند و با وجود گذشت چندین ماه هنوز وضعشان به حالت عادی برنگشته است. زلزله زیارتگاه های یارسانیان در منطقه دالاهو را هم تا حد زیادی تخریب کرد.
تنبور شکسته; زبان دل مردم خاموش یارسان
جمعیت پیروان دین یارسان یا “آیین یاری” ایران در آمار غیر رسمی بیش از ۳ میلیون نفر تخمین زده شده است. یارسان از جمله آیین های کهن در غرب ایران است که به نام های اهل حق، علی الهی و کاکه ای هم مشهورند.
خاستگاه اصلی و تاریخی مردم یارسان، منطقه اورامان و پس از آن دالاهو در کرمانشاه است. اما طی قرنها، پیروان این دین در جغرافیای وسیعتری در غرب و سایر مناطق ایران مانند ساوه، سمنان و نیز شرق و شمال عراق و بخش هایی از قفقاز سکنی گزیده اند.
یارسان دینی کاملاً مستقل از ادیان ابراهیمی است و باورها و سنت های خاص خود را دارد. یارسان در شکل کنونی اش در حدود قرن هفتم هجری توسط سلطان صحاک (سان سهاک یا سلطان اسحاق نیز گفته می شود) در منطقه اورامان (هورامان) کردستان ایران آشکار شده است. دین یاری خاستگاه کُردی دارد اما در گذر زمان بین ترکها، فارسها و لرها هم پیروانی یافته است.
یارسانیان هم مانند برخی اقلیت های دیگر بویژه در سالهای پس از انقلاب برای اطمینان از امنیت خود و حفظ آیین هایشان در خفا به سر برده و از ورود به فعالیت های سیاسی و عمومی پرهیز کرده اند. مردم یارسان هموارە پایبند عرف و شرع بودە با وجود این مردم از طرف مسلمانان و حکومت های منطقه در دوره های مختلف مورد آزار و اذیت قرار گرفته، حقوق آنها به آسانی نادیده گرفته شده و عمدتا در فقر و محرومیت زندگی می کنند.
متون مقدس یارسان “کلام” و مجموعه هایی به نام “دفتر” نامیده می شوند که به زبان کُردی گورانی است. ساز تنبور در آیین یارسان و میان پیروانش جایگاه ویژه ای دارد. در مراسم یارسان در جم خانه ها (محل عبادت یارسانان) ، متون مقدس به زبان کُردی و همراه با نوای مقامات تنبور خوانده می شود.
مشکلات اقتصادی در کرمانشاه
بیکاری یکی از اصلی ترین معضلات کرمانشاه است. این استان دومین رتبه بیکاری در ایران را دارد. استان کرمانشاه پیش از زلزله اخیر هم از نظر اقتصادی در وضعیت نامطلوبی بود. وقوع زلزله وضعیت را بویژه در روستاها و شهر های زلزله زده به مراتب بدتر کرده است. به دلیل کمبود سرمایه گذاری و بودجه اغلب خانه ها و مکان های آسیب دیده بازسازی نشده و زلزله همچنان برچهره بسیاری از شهرها و روستاهای استان دیده می شود.
فقر و بیکاری باعث شده حدود سی درصد از ساکنان شهرهای زلزله زده به شهر کرمانشاه مهاجرت کنند.
در این میان ضعف کمک رسانی دولت و ضعف مدیریت در رسیدگی به زلزدگان صدای بسیاری را در آورد. خیلی ها از جمله یک عضو شورای شهر سرپل ذهاب از عدم توزیع کمک های داده شده به هلال احمر در میان مردم خبر دادند. آسیب دیدگان در چادرهایشان نه از سرمای زمستان در امان بودند نه از گرمای سوزان تابستان. بسیاری هنوز هم برای تامین نیازهای اولیه خود درمانده اند.
از سوی دیگر وضعیت نامناسب بهداشتی موجب شیوع بیماری های عفونی و ناراحتی های پوستی شده است. یکی از ساکنان سرپل ذهاب شرایط را اینگونه توصیف می کند: “متاسفانه اوضاع مناسب زندگی برای خانواده ها نیست و ناهنجاریها بیشتر شده و مردم نامید از پشتیبانی هستند”.
ناامیدی و افزایش خودکشی
ناامیدی، تنهایی و فقر تنها چیزهایی است که برای بعضی از مردم مخصوصا زنان زلزله زده باقی مانده بویژه آنهایی که همه خانواده شان را از دست داده اند و هیچ سرپناهی ندارند.
زندگی گروهی داخل کانکس کوچک، نبود حمام مخصوص زنان، که امکان استحمام در محیط بیرون را ندارند، فشارها را برای دختران و زنان جوان بالا برده است.
مشکلات زلزله و فقدان چشم اندازی روشن از بهبود و تغییر شرایط، بسیاری را به افسردگی و درماندگی کشانده است. از این رو موارد خودکشی میان آنها افزایش چشمگیری داشته است. مانند دختر جوان ۲۱ ساله ای در روستای دهجامی دالاهو که با خوردن سم خودکشی کرد. در یک ماه و نیم گذشته در ثلاث و از مردم اهل حق یارسان۱۵ مورد خودکشی گزارش شده است.
حق نشر عکسTASNIMکمک های دولتی و مردمی کجا می رود؟
عبدالرضا مصری نماینده کرمانشاه در مجلس، اخیرا گفت که “پول های واریز شده به حساب سلبریتی ها برای کمک به مناطق زلزله زده کرمانشاه مشخص نیست کجا هزینه شده است. ۹۹ درصد مردم در شهر ازگله و ثلاث باباجانی از وضعیت جاری ناراضی هستند، پرخاشگر شده و خودکشی میکنند. چرا مسئولین فکر عاجلی برای آنها نمیکنند؟”
مردم یارسانی نشین روستای زلزله زده زرده تابستان را بدون کولر سپری کردند. این روستا که در زمان جنگ بین ایران و عراق برای دفاع از کشور ۲۸۸ کشته داد و بسیاری از ساکنان آن شیمیایی شدند.
در حالی که حدود ۱۰ ماه از زلزله آبان ماه پارسال گذشته مردم هنوز از مشکلات ابتدایی بهداشتی و معیشتی گریبانگیر در رنجند. وضعیت کاری و اقتصادی خانوادهها و وضعیت تحصیلی دانش آموزان مشخص نیست. وامهای پرداخت شده برای ساخت یا بازسازی مسکن اصلا کافی نبوده و حتی عده ای هنوز هم هستند که کانکس به آنها تعلق نگرفته و برای استفاده از یک سرویس بهداشتی باید مسافتی طولانی را طی کنند. زلزله زدگان روستای چم‌زرشک علیا در تازه آباد نه خانه ای دارند نه کانکسی برای استراحت و نه آب آشامیدنی .
علاوه بر تخریب مناطق مسکونی بخش قابل توجهی از مناطق تجاری هم تخریب و تعدادی زیادی از مردم شغل خود را از دست داده اند. مبالغ کمکی دولت به عنوان وام هم ناچیز است.
سکوت قانون اساسی درباره یارسانیان
قانون اساسی ایران، پیروان دین یاری (یارسان) را جزو اقلیت های رسمی ندانسته و برای آنان حقی قائل نشده است. به رسمیت شناخته نشدن دین یارسان موجب شده که آنان نه تنها از حقوق قانونی به عنوان اقلیت دینی همچون داشتن حق خواندن کتابهای دینی خود، و یا حق داشتن نماینده در مجلس محروم باشند، بلکه یارسانانیان حقوق شهروندی عادی را هم ندارند.
کسب جواز برای بعضی از مشاغل، استخدام در ادارات لشکری و کشوری امکانپذیر نیست مگر با انکار هویت یا تغییر مذهب. پیروان دین یاری در حالی که بزرگترین اقلیت دینی غیر رسمی در ایران محسوب می شوند اما بسیاری از ایرانیان از وجودشان و آنچه بر آنها می گذرد بی اطلاع هستند.
منبع بی .بی.سی فارسی
