آیین یاری چیست؟و یارسانی کیست؟

یاری نام دین مردمان یارسان است که یارسان ، اين كلمه كردي است و از دو واژه “يار” و “سان” تشكيل شده،. کلمه یار بمعنی خداوند و صاحبکرم و سان بمعنی همانند و همسان تشکيل شده است و بعضی ها هم معتقدند که پسوند سان در آخر واژه یارسان دلالت بر جمع و جامعه دارد و یارسان در متون دفتری و ادبیات یارسانی بمعنی جامعه پیروان آیین یاری آمده است. ریشه دین اهل حق را بی شک می توان در ایران پیش از اسلام جستجو کرد.

چرا که اگر کسی تنها اندکی از این دین بداند، پی خواهد برد که این دین مشترکات زیادی با ادیان ایرانی مثل میتراییسم، زرتشتی، مانوی و مزدکی دارد و به طور کلّی عدّه ای معتقدند که دین اهل حق، ادامه ی دین زرتشت است که پس از اسلام، دستخوش تحولات زیادی شده است. پس نمی توان ریشه این دین را تنها در زمان سلطان صحاک دانست اما در قرن هفتم یا هشتم هجری توسط شخصی به نام سلطان صحاک آشکار شده و همچنين دستورات وفرامين خاصی برای پيروان این دین توسط شخص ایشان ابلاغ و وضع شده است که در دفتری به نام دفتر دیوان گوره پردیوری توسط دفتردار دین یاری ، پيرموسی دفتر دار ثبت و به زبان کوردی نوشته شده است .

برای اینکه فردی در جرگه دین یارسان قرار گيرد ابتدا باید مراسمی به نام مراسم سرسپردگی که در بين یارسانيان شکستن جوز نام دارد را بجا آورد که این مراسم با قربانی کردن یک عدد خروس و برنج پخته شده با روغن محلی ( روغن دان ) و یک عدد جوز و تشکيل جم یارسان به انجام ميرسد و بعد از انجام این مراسم است که فرد مورد نظر وارد دین یارسان شده و در طی این مراسم به سلطان صحاک سرسپرده و مطيع ایشان می شود . یک فرد یارسانی باید در مراحل مختلف زندگی خود دستورات و اوامر صاحبکرم را بجا آورد و به تمامی اصول اخلاقی و انسانی مورد نظر خداوند پایبند و متقی باشد .

در دین یاری است و این اصل برای مظاهر خداوند هم صدق ميکند و ایشان نيز دونهای مختلفی را طی دین یاری به اصلی به نام دونادون یا چرخش روح در کالبدهای مختلف اعتقاد دارد و این اصل تفکيک ناپذیر نموده است تا اینکه به دوره و دون سلطان صحاک ميرسد و دین یاری را برای همگان آشکار و بيان ميکنند.

از دستورات ایشان برای یاران 1- ­سرسپرده شدن به یکی از خاندانهای یاری 2- ­بجا آوردن روزه (سه روز )خاوندکار و عيد پادشاهی 3- ­برای مردان داشتن سبيل مهر و برای مادران و زنان یارسانی پاکدامنی و حفظ عفت و تربيت فرزندانصالح و پاک از اهم این دستورات است 4-حجاب در دین یارسان وجود ندارد 5-در دین یارسان تعدد زوجین وجود ندارد و هر مردی مجاز با ازدواج فقط با یک زن است 6-در دین یارسان، ارزش زن و مرد در مسائلی مانند ارث و شهادت و… با هم برابر است 7- کعبه پیروان یارسان پردیور (مکانی نزدیک پاوه در کرمانشاه) است.

. دین یاری دینی خدایست به این معنی که خود ایشان نيز به دین یاری سرسپرده شده اند و اولين کسی که دین یاری را برای خود برگزید و سرسپرده شد صاحبکرم است و سپس یاران ایشان که به هفت تن معروف هستند یکی یکی به دین یاری سرسپرده شدند و با جوز حقيقی مراسم سرسپاری را درحضور شاه عالم به انجام رساندند.

چون یارسان به حلول روح معتقد هستند پس بر هر فرد یارسانی واجب است که به تمام ادیان و باورها و آئينهای دیگر احترام گذاشته و با تمام افراد بشر رابطه ای دوستانه و محترمانه داشته باشد و هميشه و در همه حال اخلاق نيک انسانی و رفتار نيکو و پسندیده را رعایت کند.

یک فرد یارسانی با پشت سر گذاشتن هزار و یک دون و طی نمودن هفتادو دو دین به سر منزل ازلی وخانه عاقبت و عافيت نایل ميشود که همان اول و آخر یار است و در دین یارسان اعتقادی به برزخ، جهنم و بهشت وجود ندارد پیروان یارسان مرگ انسان را جسمی میدانند، یعنی این جسم فرد است که فنا شده است، نه روح آن، پس در مراسم بزرگداشت از دنیا رفتهگانشان لباس سیاه نمیپوشند، تنبور مینوازند و سرودهای دینی کردی، یا به زبان بومی خودشان، دسته جمعی اجرا میکنند و اصولا مراسم عزاداری به سبکی که در اسلام هست در آن وجود ندارد . یارسان بر این باورند که تمام هستی از آن خداوندگار است و خداوند سرمنشاء تمام جهان هستند وعاقبت نيز از آن ایشان است و در آخر همه چيز به وجود ایشان ختم ميشود .

میثم ملکی