کوالی:
مردمان کوالی درقرن ها قبل و از مردمان بومی در باشور کوردستان (عراق)واقع در منطقه همیوند و هله وند سلیمانیه و هولیر زندگی میکردند و مذهبشان اهل سنت ،بازیان که در منطقه مثلث شکلی در بین شهرهای کرکوکبود.
اما در حدود 3 قرن قبل مجبور به مهاجرت اجباری به منطقه همیوند قازانچی در کرمانشاه واقع در روژهلات کوردستان شدند و به علت فشار حکومت شیعه صفویان ایران مجبور به تغییر مذهب به شیعه گردیدند اما دیری نپایید در زمان جنگ نادر شاه افشار با عثمانی ها با همت یکی از سران جنگجو آن زمان یعنی سید رضا بگ گوران وغلامعلی خان حاکم گوران در منطقه بینر و کوالی گوران ساکن شدند و به آیینی ملایم و صلح دوست یعنی یاراسان گرویدند. و به مرور زمان در مناطق مختلف پخش شدند ولی به صورت عمده در سه روستای دستک علیا و کوالی زندگی میکنند،کلینه
در این نوشته سعی داریم با نوشتن چند سطر از عزیزان از دست رفته کوالی یاد و خاطراتشون رو زنده نگه داریم.
مرحوم کد خدا احمد کوالی انسانی سرشناس و دانا بود.مردمان کوالی و منطقه حساب خاصی روی حرف هایش و قول هایش باز میکردند و هیچ کس از ایشان بدقولی ندید و از نظر مالی هم کم و کسری نداشتند و تمام مردمان کوالی تا روز زنده بودن ایشان برای هر کاری جهت مشورت و اجازه به ایشان مراجعه میکردند.کد خدا احمد پسر بزرگش وپسرسومش را در یک سانحه تصادف ماشین از دست داد اما ایشان رانند های که باعث کشته شدن فرزند های عزیزش درویش و اعظم شده بودند را بخشید و آن ها را فرزند خطاب میکرد و انها را جایگزین فرزندان خود میدانست و این نشانه دل رعوف و بزرگی این بزرگمرد بود که با این کار درس خودگذشتی و ایثاربه دیگران دادند و درهیچ کجای منطقه نمیشد همانند این بزرگمرد پیدا کرد ایشان یک اسوه نمونه بودند ودرشرایط های سخت و بحرانی آن زمان مردمان کوالی را جمع میکرد و جهت روبه رو شدن با آن شرایط بحرانی برنامه ریزی میکرد.اوایل انقلاب را به خوبی به یاد دارم که ایشان بزرگان کوالی را جمع کرد و گفت امسال باید در زمان کوچ ییلاق پراکنده نشیم چون در ایران هرج و مرج است ممکن است هر اتفاقی بیافتد و ما باید در کنار هم باشیم تا این ابر تاریک رد شود و ایشان به درستی تمام حوادث و بحران ها را مدیریت میکردند.وقتی کسی از مردمان کوالی از دنیا میرفت ایشان خود را صاحب عزا میدانست ومردم همه به ایشان تسلیت میگفتند و ایشان نزد رهبران یارسان جایگاه بسیار خاصی داشت و آقا سید نصرالدین حیدری و سید قاسم از جمله ساداتی بودند که برای ایشان احترام خاصی قائل بودند و من همراه ایشان یک بار خدمت سید نصرالدین رفتم و از رابطه دوستی و صمیمیتی که بین این دو بزرگوار بود بسیار لذت بردم.از ایشان 12 فرزند به یادگار ماند که 2 تن از انها فوت کرده اند.
مرحوم برادر عزیز زارعی انسانی پاک،ساده و بی الایش بود. ایشان در میان مردمان کوالی و منطقه چهره شناحته شده ای بودند و برای ایشان احترام خاصی قائل بودند. ایشان به خاطر پاکی و صداقتی که داشتند به درویشی روی اورده بودند وسالانه چندین عدد گوسفند نزر میکردند و در بین اهالی روستا و تهی دستان پخش میکردند .ایشان از خود 5 فرزند به یادگار گذاشتند.
مرحوم بابااختیار صفری انسانی بسیار مهربان ، بخشنده و مقاوم بودند و در میان مردمان کوالی به پدر بزرگ شناخته میشد. وسادات جاماز خیلی به ایشان اهمیت میدادند و مردمان کوالی ییلاق در هرکاری از ایشان نظر خواهی و اجازه میگرفتند.ایشان بعد از خود 15 فرزند به جا گذاشتند.
مرحوم محمود کریمی مردی بسیار ساده و زحمتکش بود . مردمان کوالی به خاطر محبتی که نسبت به ایشان و مهربانیش او را کاکه مخموی میگفتند و برادر ایشان کدخدا احمد یکی از بزرگان ایل کوالی است . ایشان از خود 7 فرزند به یادگار گذاشتند.
مرحوم باوفلامرز دوستمرادی یکی از مردان زحمتکش، ساده و دوست داشتنی کوالی ییلاق بودند.ایشان به نماد مقاوت در کوالی ییلاق تبدیل شده بودند به خاطر مقاومتی که دربرابر خانهای بارامی که داشتند.خود من بارها به خدمت ایشان رفته بودم و ایشان علاقی زیادی به مرحوم پدرم جمشید داشت چون در همه ی مشکلات زندگی پشتیبانشان بودند. و ایشان هر کس از ما را میدیند با زن و دختران مهربانشان به استقبالمان میامد و ما را بغل میکرد و میگفت شما ها بوی جمشید سردار کوالی میدهید .از ایشان 9 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم بابامراد دوستمرادی فرزند باوه فرامرز انسانی بسیار بزرگوار و مهربان بودند .ایشان پسر بزرگ باوه فرامرز بودند که به علت تصادف در سن جوانی جان باختند و دو فرزند از خود به جا گذاشتند.
مرحوم سید محمد صفری جوانی بسیار مهربان و دلسوز بودند که در سن جوانی به علت تصادف خودرو همراه چند تن دیگر از یاران کوالی جان باخت. ایشان از خود 5 فرزند به یادگار گذاشتند.
مرحوم درویش بابامراد مرادی از کوالی دستک بودند ایشان مردی خیلی مهربان و سخت پیرو آیین یارسان بودند مردم کوالی همگی ایشان را بسیار دوست داشتند و ایشان به خاطر اعتقادات مذهبی و روابط اجتماعی خوبی که داشتند مردم یارسان و کوالی بسیار برای ایشان احترام قائل بودند. ایشان به خاطر ظلم و ستمی که از جانب ایران به مردم یارسان تحمیل میشد مجبور به کوچ اجباری از زادگاه خویش شدند و بعد از 3 دهه فراق از زادگاه و مردمان کوالی در کشور سوئیس به رحمت خدا رفتند .ایشان بعد از خود 4 فرزند به یادگار گذاشتند . لازم به ذکر است بابامراد برادر درویش عصمت متولی بابایادگار است.
مرحوم درویش کاکا عزیز مرادی مردی بلند قد،خوش اندام،شوخ طب و شاعر بودند .ایشان شعر های بسیار زیبا میسرودند.ایشان خیلی فامیل دوست بودند و همیشه فامیل ها رو به خانه خویش دعوت میکرد و ایشان علاقه زیادی به ساز، دهل و رقص کوردی داشتند و ایشان در رقص با ساز و دهل تک بودند.ایشان به خاطر روحیه ظلم ستیزی که داشتند در زمان شاه مجبور به تحمل چند سال زندان شدند و بعد از انقلاب هم به خاطر ظلم و ستم های حکومت حاکم مجبور به ترک زادگاه خویش شدند . پس از 3 دهه دوری از زادگاه خویش سرانجام در کشور نروژ به رحمت خدا رفتند و ایشان بعد از خود 6 فرزند به جا گذاشتند.
مرحوم عظم کریمی فرزند دلسوز و مهربان کدخدا احمد کریمی بودند .عظم انسانی باهوش و باسواد بودند و در ان زمان معلم بود .ایشان یکی از کسانی بود که خیلی برای اتهاد بین مردم کوالی میکوشید و تلاش میکرد مردمان کوالی را هر چی بیشتر به هم نزدیک کند. مرحوم عظم همیشه به مرمان کوالی و بزرگ مرد های کوالی افتخار میکرد و همیشه کوشش میکرد با انها ارتباط نزدیکی داشته باشد و ایشان برای اینده نیاکانشان برنامه ها و ارزو های بسیاری داشتند ولی افسوس که مرگ بیشتر به این عزیز فرصت نداد که در کنار ما بماند و به یادگار های سرداران کوالی خدمت کند و از ایشان 4 فرزند به جا ماند.
مرحوم بشیرکامرانی یکی از جوانان آگاه، شجاع و انقلابی کورد بودند و شغل ایشان معلمی بود.تمام مردم کوالی ایشان را بسیار دوست داشتند و ایشان با کار های خوبی که در پرونده خود داشت توانسته بود اعتماد مردمان کوالی را از جوان تا پیر به خود جلب کند.ایشان در هر جایی که مشغول تدریس میشدند اهالی آنجا ایشان را بسیار دوست داشتند و به ایشان احترام زیادی گذاشته بودند و من با چند نفری که برخورد کرده ام که ایشان معلم بچه های انها بوده است همیشه از انسانیت و خوبی های ایشان صحبت میکنند.
مرحوم مامە کاکه مرادی انسانی مهربان و خوش برخورد بودند.فرزند مامه والی و برادر علی بگ و سید مراد و برادر کوچیک خانواده بود ولی تمام مردم کوالی ایشان را عمو کاکا صدا میزدند از ایشان 4 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم اسد مرادی فرزند بزرگ صید مراد مرادی بود مرحوم اسد یکی از جوانان دلسوز روستای کوالی دستک بود ایشان همیشه به فامیلان ،بزرگان و قبیله ی کوالی افتخار میکرد و ایشان با همه ی مردم کوالی که در هر کجای دنیا زندگی میکردند تماس میگرفت و با انها در ارتباط میبود.ایشان تمام سعی و تلاششو میکرد که این نسل جوان مردم کوالی مانند پدرانمان همدیگر را بشناسند و در غم و شادی همدیگر شریک باشند .از ایشان 2فرزند به یادگار ماند.
مرحوم لطیف مرادی از کوالی ییلاق هستند ایشان انسان مهربان و بزرگوار بودند و شغل ایشان نطامی بود و ایشان یکی ازیاران و دلسوزان کوالی بودند ایشان علاقی بسیار زیادی به شجره نامه داشت و این باعث شد اطلاعات زیادی درباره منطقه داشته باشد و ایشان از جمله کسانی بود که به بزرگان کوالی مراجعه میکرد ئ در مورد فامیلها و سرگذشت کوالی تحقق میکرد و ایشان همیشه میگفتند افتخار من کسانی هستند که برای کوالی جای افتحار هستند. ایشان در شهر کرمانشاه وقتی مشغول ساخت خانه اش بود به علت اثابت جرثتقیل به ایشان جان خود را ازدست داد.ایشان 3 فرزند از خود به یادگار گذاشتند.
مرحوم یارمراد فرضی فرزند علیارانسانی بسیار مهربان ، مهمان نواز و فامیل دوست بودند که در سن جوانی به رحمت خدا رفتند.
مرحوم جهانبحش ناصری جوانی دلیر،نترس و اشورشگیر بود و از ابتدای تشکیل حکومت جمهوری اسلامی برای مقابله با ظلم و ستم دست به اسلحه برد و به مبارزه بر علیه رژیم جنایتکار و اشغالگر برخواست.آروزی آن مرحوم رسیدن به روستای کوالی و مردم کوالی بود و برای همین ارزو هم میجنگید که این دیار را از اشغال حکومت اشغالگر در بیاید.چندی طول نکشید که ایشان برای تحقق ارزوی خود به حزب دموکرات کوردستان ایران پیوست و برای مبارزه به کوه های دالاهو اعزام شد و نیروی های پیشمرگ دالاهو ایشان را خیلی دوست داشتند و احترام خاصی برای ایشان قائل بودند و دیری نپایید که ایشان به خاطر لیاقت و محبوبیتی که داشت فرمانده گروه شدند.ایشان سخت بر علیه رژیم ایران به رهبری آخوند ها مبارزه میکرد و از این مبارزه هیچ وقت خسته نمیشد بلکه روز به روز تلاشش را بیشتر میکرد از این رو حکومت آخوندی در تلاش بود که هر چه زودتر ایشان را از بین ببرد.ایشان بعد از مدتی ازدواج کردند و بعد از ازدواج برای ماموریتی حزبی به منطقه دالاهو رفت ایشان همراه یکی از پیشمرگ های دالاهو به اسم امین محمدی که برای تهیه آذوقه به روستای دوشمیان رفته بودند توسط چند خود فروش کورد یارسانی اهل دوشمیان که تظاهر به دوستی برای اینها تشریفات غذا دیده اند که غذا بخورند و بعد بروند و اینها هم به انها اعتماد میکنند و در منزل یکی از خود فروش ها میشینند که غذا بخورند ولی در کمال تاسف توسط خود فروش ها به رگبار گرفته میشوند و برای همیشه کاکه جهانبخش عزیز را از مردم کوالی، ملت تشنه به ازادی کورد میگیرند .
مرحوم شاهمراد مرادی یکی از جوانان زیرک و رشید مردم کوالی بود که در ابتدای نوجوانی همیشه و هر وقت در کنار جمشید فضلی کوالی بود و این دونفر بیشتر جاها باهم میرفتند و در بعضی اوقات دیگران اینها را دوقلو فرض میکردند به خاطر دوستی و وابستگی که این دو بزرگوار به هم داشتند بعدها شاهمراد با خواهر جمشید ازدواج کرد و این ازدواج سبب هم بستگی بیشترشان شد.ایشان در زمان شاه در ناحیه دست تیر خورده بودند.و
ایشان در سن جوانی برای همیشه چشمانش را فروبست و از یاران کوالی خداحافظی کرد از ایشان 4 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم خسرو مرادی برادر شاهمراد مرادی انسانی مهربان و زحمتکش بود و ایشان پسر بزرگ خانواده بودند و کاک خسرو از نظر اجتماعی روابط خوبی با مردم داشتند و در تمام زندگیش دل کسی را نمی آزارید و ایشان در میان خانواده و اهالی خیلی دوست داشتنی بود و متاسفانه روزی برای انجام کاری بیرون از خانه میرود و در یک سانحه تصادف ماشین جانش را از دست میدهد و وقتی خبر مرگش را به همسرش میدهند و همسرش از شدت علاقه ای که نسبت به ایشان داشتند تحمل خبر مرگ همسر خود را نداشتند و به محض شنیدن خبر مرگ شوهر فوت کرد و 11 فرزند از خود به جا گذاشتند.
یاد و خاطرەی این عزیزان را کە امروزە در میان ما نیستند گرامی میداریم و همیشە در میان ما زندە هستند و دوستشان داریم.
