یە بازارشەن چەرخە چیی گەرد
وەیتەور شیشە دڵ پێکانە بەرد
گشت رەزاێ وێشەن تاک تەنیا فەرد
بسازیم چەنی بار قوسە و دەرد
مردمان کوالی درقرن ها قبل و از مردمان بومی در باشور کوردستان (عراق)واقع در منطقه همیوند و بازیان که در منطقه مثلث شکلی در بین شهرهای کرکوک،سلیمانیه و هولیر زندگی میکردند و مذهبشان اهل سنت بود.
اما در حدود 3 قرن قبل مجبور به مهاجرت اجباری به منطقه همیوند قازانچی در کرمانشاه واقع در روژهلات کوردستان شدند و به علت فشار حکومت شیعه صفویان ایران مجبور به تغییر مذهب به شیعه گردیدند اما دیری نپایید در زمان جنگ نادر شاه افشار با عثمانی ها با همت یکی از سران جنگجو آن زمان یعنی سید رضا بگ گوران وغلامعلی خان حاکم گوران در منطقه بینر و کوالی گوران ساکن شدند و به آیینی ملایم و صلح دوست یعنی یاراسان گرویدند. و به مرور زمان در مناطق مختلف پخش شدند یکی از اون مناطق عبارت است از روستای کلینه ،که در ادامه ی چند سطر در مورد روستای کلینه توضیح میدم.
کلینه:
روستای کلینه از توابع شهرستان سرپل ذهاب در استان کرمانشاه در 10 کیلومتری شهر سرپل ذهاب و154 کیلومتری کرمانشاه قرار دارد که از طایفه کوالی هستند.
روستای کلینه با 120 نفر جمعیت ساکن در محدوده کوه های زاگرس غرب استان کرمانشاه استقرار یافته(لازم به ذکراست که بیشتر جمعیت مردمانش به شهرنشینی روی اورده اند) و ارتفاع آن از سطح دریا 549متر است.
مردم روستای کلینه به زبان کوردی و با لهجه گورانی سخن میگویند و مذهب آنها یارسان است . آب وهوای این روستا در بهار بسیار معتدل و در تابستان بسیار گرم و در زمستان سرد است .
محصولات زراعی این روستا شامل گندم ،ذرت و باقله است. همچنین چراگاه ها و مراتع سرسبزاطراف روستا سبب رونق دامداری شده است.
در این نوشته سعی داریم با نوشتن چند سطر از عزیزان از دست رفته کوالی یاد و خاطراتشون رو زنده نگه داریم.
مرحوم ملک محمد محمدی که فردی بسیار دانا و باهوش بوده و ازنظراجتماعی روابط خوبی با مردمان منطقه از جمله طایفه جاف و کلهور داشته است و به خاطر دانایی و رسایی شیوه کلامش او را پادشا صدا میکردند که 4 فرزند به یادگار گذاشت.
مرحوم کدخدا لطیف محمدی مردی بسیار زیرک و محبوب درکل منطقه بود و یکی از شکارچیان معروف و خبره بود که هیچ گاه بدون سلاح از منزل بیرون نمیرفت و به خاطر محبوبیت و معروفیتش اسم روستای کلینه لطیف که از روستا های کوهالی است از نام ایشان گرفته شده که ار ایشان 2 فرزند به یادگار موند که تنها پسر ایشان مرحوم جوانمیر که افسر شهربانی بود به علت روی مین رفتن جان خود را از دست داد.
مرحوم سلیمان محمدی برادر کدخدا لطیف است که بعد از ازدواج در شهر کرند غرب ساکن شد و یکی از چهره های سرشناس شهر بود که مردم احترام زیادی برای ایشان قائل بودند و در میان مردم به سلیمان کوهالی معروف بود و8 فرزند به یادگار گذاشتند که یکی از فرزندان ایشان مرحوم سیاوخش محمدی که در ان زمان همافر نیروی هوایی ایران بود وقتی برای مراسم نامزدی از خدمت برمیگردد به علت برق گرفتی در ابی که مشغول شنا بود جان خود را از دست داد.
مرحوم شریف محمدی برادر کدخدا لطیف و سلیمان که انسانی بزگوار و بسیار خوب بود.ایشان یکی از شاعر های معروف در منطقه بودند که شعر هایشان زبان زد بود و از ایشان 8 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم یارمحمد فضلی که انسانی بسیار بزگوار و مهربان بود،منزل ایشان در آن زمان پناهگاه فقیر فقرا و اهالی منطقه تبدیل شد و حتی در بهاران وقتی که در دامنه نوا کوه سیاه چادر میزد میزبان مردمان کلهور میشد به نحوی که سفره داری و مهمان نوازیش زبانزد خاص و عام، اعم از قبایل کلهور،گوران و قلخانی گردید، که از ایشان نقل شده که اگه روزانە حداقل 2 نفر گشنه را سیر نکنم آن سفره را باید برید . ایشان دارای محبوبیت اجتماعی گسترده ای بودند و میتوان به بزرگان مذهب یارسان مانند سید قاسم افضلی و پدر بزرگوارشون سید عزیزی اشاره کرد که همواره در سال چندین بار به دیدار ایشان میومدند و میتوان به جرات گفت که در کوهالی تک بوده و کوهالی مردی را مانند ایشان به خود نگرفته است و از ایشان 5فرزند به یادگار موند.
مرحوم جهماسب فرضی فردی بسیار خوش مشرب و مهربان بود که روابط عمومی خوبی با بقیه داشت که از ایشان 10 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم جمشید فضلی یکی از انسان های بزرگ و آزاده و نام دار طایفه کوهالی که انسانی بسیار دانا و زیرک ،شجاع و بخشنده بود که دشمنان با شنیدن نامش ترس وجودشان را فرا میگرفت.ایشان هیچ وقت ضعیف کشی نمیکرد بلکه از انسان های ضعیف در مقابل انسان های قدرتمند دفاع میکرد و یکی از مبارزین بر علیه رژیم ایران بود که برای دفاع از حق و حقوق کوردها میجنگید که بارها و بارها پیروزمی شد که سرانجام توسط دو جاش خود فروش در کاروان سرای ماهیدشت به رژیم ایران تحویل داده شد که بعد از حدود یک سال در شهر کرند غرب اعدام گردید و اگر بخواهیم از خوبی های ایشان بگوییم زبان از گفتنش ناتوان است، ساده بگویم که ایشان بودند که به ایل کوهالی معنا دادند و کوالی به خاطر ایشان شناخته شده است زیرا معروف به جمشید کوالی بود تا جایی که در هر جمعی اسم کوالی به میان میاید اشاره میشود به اسم ایشان که آیا از طایفه جمشید کوالی هستید و از خوبی ها وشجاعتش میگفتند. که این موضوع برای این بنده حقیر بارها و بارها رخ داده .و از ایشان دو پسر به یادگار ماند.
مرحوم نصور فضلی برادر بزرگ جمشید بود ایشان هم همانند برادرش فردی بسیار بزرگ بود که همیشه یار و یاور و همراه برادر خود بود که هیچ وقت او را تنها نمیگذاشت که ایشان هم توسط رژیم ایران در جنگی خونین در قلەی ملەسەرانە جان باخت و 2 فرزنداز ایشان به یادگار ماند.
مرحوم طهماسب فرضی یکی از انسان های مهربان و آرام بود که همیشه با همه کس به خوبی رفتار میکرد و از ایشان 2 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم شاهمار فرضی انسانی مهربان و مهمان نواز و خوش مشرب و زیرک بود که با همه رابطه خوبی داشت و بزرگ خاندان فرضی بود و از ایشان 8 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم حقمراد فرضی که انسانی شجاع و دلیر بود که شجاعتش زبان زد بود چهره سرشناس در منطقه بود و هیچ وقت تسلیم حرف ناحق نمیشد در همان جوانی برای کار به شهر های دیگه سفر میکرد و از محدود کسانی بود که در همان اوایل جوانی موفق بود ، که سرانجام توسط رژیم ایران اعدام شد و 3 فرزند از او به یادگار ماند.
مرحوم بگ محمد فضلی مردی بسیار خوب ومهربان بود که جز نیرو هوایی ایران در شهر همدان بود که توسط چند جاش خود فروش کە همگی از کردهای یارسانی بودند در سال1985 وقتی در مرخصی بود در راه کرند غرب – کرمانشاه ترور شد ایشان 4 فرزند به یادگار گذاشتند.
مرحوم غلامعلی ناصری انسانی بزگوار و مهربان بود که با بقیه رابطه بسیار خوبی داشت و از ایشان 5 فرزند به یادگار ماند.
مرحوم بهرام فرضی انسانی بسیار شجاع،نترس و زیرک بود که هیچ وقت حرف ناحث رو تحمل نمیکرد. که اجل فرصت نداد و در اوج جوانی به علت رفتن روی مین جان خود را از دست داد.
یاد و خاطرەی این عزیزان را کە امروزە در میان ما نیستند گرامی میداریم و همیشە در میان ما زندە هستند.
