در میان طوایف و ایل های کورد آنکە بهتر توانستە است کە یگانگی خود را از سوی کیش و آئین نگە داری کند و برخی راە و روشها و باورهای کهن را نگە دارد قوم یارسان است > شک و گمانی زنی نیست کە نشانە های کیشهای کهن کە در ایران باستان مانند مانوی و مزدکی رواج داشتە و همچنین نشانەهای آئین کلیمی و مسیحی و اسلام در این مسلک یافت میشود .
با آنچە گفتە شد مسلک یارسان گل چینی است از باورها و اندیشەهای ویژە آئینی کە با اندوختەهای کیشهای ایران باستان آمیختە شدە است. در سدە دوم هجری آئین یارسان پدیدار شدە است . و در سدەهای بعد اندیشها و باورهای تازە ای از سوی رهبران یارسان بە آن افزودە شدە است تا رسایی یافتە است. در حقیقت این جنبش آئینی در میان کوردان ایرانی پیدا شدە میتوان آنرا گونەی ایستادگی با ظلم و ستم حکام اموی و عباسی دانست. این جنبش کە در زمان عباسیان آغاز شدە با پایداری سخت کار گزاری دستگاە عباسی روبرو گشتە. این جنبش چنین خوف و ترسی بر دل حاکمان انداختە کە آثار آن تا قرن معاصر ادامە دارد. سردمداران حکومت رژیم قبلی و نیز فعلی با مرام و مسلک یارسان و پیروان و رهبران آن گرفتە تا مردمان پائین دست از اذیت و آزار و ستم و جفا بر آنان کوتاهی نمیکند ، و جوانان برومند و غیور این آئین را بارها از دم تیغ گذراندەاند. گسترەی جغرافیایی آئین یارسان از مناطق غرب کشور گرفتە تا مرکز بسط و انتشار دارد، و لیکن عمدە پیکرە این آئین و قوم مناطق غرب ایران است کە همیشە از طرف سلسلەهای حکومتی در شدیدترین فشارها و اختناق قرار داشتەاند و تا بە حال از تمام مواهب اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی کە در قانون مدنی کشور تدوین شدە است بی بهرە ماندەاند. مع الوصف باشرح کوتاهی کە از آئین و قوم یارسان بیان شد، ستیزەگری و تحت فشار قرار دادن مردمان پیرو آئین یارسان از جانب حکومتهای وقت و محروم کردن آنان از تمام مواهب تصریح شدە در قانون اساسی بعنوان شهروند درجە یک حتی از هر گونە تهدید و ارعاب هم دریغ نکردند و نیز سخت ترین موانع بر سر راهشان قرار دادن و حتی از استخدام جوانان در ارگانهای مرتبت با دولت ممانعت بە عمل می آورند و بیشترین اشکال تراشی در حقشان روا میداشتند. در حالیکە این قوم برای پیروزی انقلاب و مبارزە با رژیم شاهنشاهی دوشا دوش سایر هموطنان فعالیت بسزایی داشتند. ولی همانطوری کە اشارە شد اندیشەی پلید و افکار خلاف عرف دمکراسی حاکمان و بە رسمیت شناختە نشدن آئین یارسان لاجرم باعث آبستن حوادثی شد کە باج این منش بربری اسلامی را مردم مظلوم یارسان تا بە امروز پرداختە و این خوی ستیزەگری و ظلمهای بی حد ا اندازە و تبعیضی های قومی و آئینی چنان ادامە داشت کە چارەای بجز پناە بردن و متوصل شدن بە اسلحە و یک جنگ تما عیار باقی نگذاشت هر چند آن زمان این تنها حربە و مقابلە بە مثل بود. جنگی نا خواستە بوقوع پیوست کە باعث خونهای بە ناحق ریختە شد کە بین جنبش مقاومت اهل حق در آن زمان و نیروهای حکومتی انجام و اتفاق افتاد. سلب آسایش و خفقان از تریق حکومت و رژیم و نهانە جوییها و بهانە گیریهای بی اساس و پایە و تهمت های ناروا و فشارهای وافر از هر کانال و وسیلەای کاسەی صبر این قوم را لبریز نمود کە چنانچە کە در گذشتە مرور کردیم موجبات دست بە اسلحە را مهیا کرد و در سال ١٩٨٢ میلادی درگیری مسلحانە کە بە قیام و نهصت یارسانی بە رهبری دانشمندی فرزانە بنام آقا سید فرهاد حیدری استارد خورد و موجبات رعب و وحشت در دل سردمداران حکومت انداخت کە تاریخ یارسان بر تارک خوویش دارد. این قیام و درگیری خونین چنان با قدرت حق طلبانە از جانب نهضت یارسان صورت گرفت کە شکست نیروهای حکومت وقت را رقم زد و آنها را تا ملا سرانە و کرند غرب و شاآباد عقب راندند و بالغ بر ٤٠٠ نفر از نیروهای خصم را بە اسارت خویش در آوردند. کە بعدها و پس از گفتگوهای دیپلماتیک آن مقطع زمانی و نیز با وساطت هوشمندانە جناب سید فرهاد حیدری و امتیازهای حکومت این قایلە ختم بە خیر شد و اسرا هم بە کانون خانەوادەهایشان مراجعە کردند، در پی این رخداد و قیام سیاسی و منطقەای کە آتش افروزی آن از طرف حکومت بود و بوقوع انجامید موجبات فراهم شدن کوچ اجباری رهبران و نیروهای وفادار بە آئین یارسان کە در این قیام حضور فعال و فیزیکی داشتند رهسپار کشورهای منطقە شدن کە بعلت بد رفتاری و سو استفادە های ابزاری از آنان جهت مقاصد خود بناچار کوچ اجباری بە سمت اروپا را پیش گرفتند بلکە بتوانند در فضای باز سیاسی آنجا برای احقاق حقوق از دست رفتەی خویش و آئین یارسان فکرشان را متمرکز بنمایند و در عمل اروپا نشین شدن کە از دلایل این کار و ریشە این مقصد جورها و جفاهایی است کە در حق آنان روا داشتند. لازم بە ذکر و یاد آوری میباشد کە همین رفتار و کردار نا بە خردانەی حکومت علیە مردم یارسان و دیار غرب سوسوی امیدی بە دلهای مخالفان رژیم انداخت کە در این منطقە بخت خود را امتحان کنند و مردم شریف یارسان و منطقە را هم سپر بلایی خود سازند با این نیت کە چون حکومت سر نا سازگاری با مردم یارسان و منطقە دارد بنا بر این بهترین راە نفوذ را در این منطقە جستجو کردند کە خیلی زود نقشەی خیلیهایشان برآب شد بی گمان کسانیکە شاهد قیام و کشمکشهای آن زمان بودە و هستند گواە این مطلب و ادعا هستند و همە این معادلات نتیجە بر خورد نا عادلانە رژیم و حق کشی آنان علیە ساکنان و هموطنان خوش و از جملە آئین یارسان است.
با این تفاسیر آئین یارسان برای رنگ و بوی بخشیدن بە فعالیتهای سیاسی اجتماعی اقتصادی و نیز فرهنگی و اشاعە آئین یارسان و بدست آوردن جایگاە بلند خویش واخذ حقوق پایمال شدە و تاراج و غارت شدە و برای اعتلای آئین غنی یارسان و افشای ظلمهای بی حد و حصر از جانب دشمنان از این آئین پر محتوا با همکاری و هم فکری رهبران فرهیختە و عالم و در راس این جریان و تشکیلات و جنبش آقا سید فرهاد حیدری و دیگر یاران همراە و هم اندیش در سال ٢٠١٠ اقدام بە تاسیس جنبش و اعلام موجودیت کردەاند تا راهگشای آئین مقدس یارسان باشند. با این اوصاف با شما آیندەگانم آیا در این برهە از زمان وقت آن فرا رسیدە است کە موجودیت آئین یارسان را و ضرورت ایجاد آنرا در پی این همە بیداد و ستمی کە بر ما روا داشتەاند حس شود؟ تشکیل و ضرورت این جنبش آیا مصلحت دفاع از حق و آرمانهای از دست رفتە مان را بر نمیتابد؟ یاران دیر زمانی نگذشتە است کە جریانات قلدرمنش تمامیت خواە و افراطی تصور داشتند کە یکا یک سنگرهای مبارزە را فتح کردە و رقبا را از میدان بدر و فتح الفتوح کردەاند، غافل از درک واقعیتهای اجتماعی و واقعیتهای انکار ناپذیر تاریخی، غافل از اینکە در چە برهەای از تاریخ بشری زندگی میکنند، فراموش کردەاند کە در جهان امروزی، دوران تک صدایی بە سر آمدە و کسی دیگر ناقوس شوم تک صدای کە ریشە در استبداد دارد را بر نمیتابد. یاران باید دست در دست هم نهیم بە مهر و آئین خویش را تا استلای حقوق از دست رفتە حتی یک دم ساکت ننشستە و غفلت نورزیم و داد خویش را از تمام جورهایی کە بر ما شد را بگیریم بلکە ما هم بتوانیم بە ملکە فاصلەی آرزوهایمان برسیم و در زیر چتر این جنبش سیاسی کە تنها صدای بر حق مردم مظلوم یارسان است و برای حفظ وصیانت آن کە ثمرە خون شهیدان آئین حق است بە انسجام و پایداری کامل دست یابیم و در زیر لوای سازمان یاریکورد کە رهبرانی کوشا و ساعی دارد قد بر افراشتە داریم. فراموش نکنیم کە ضرورت جنبش یاریکورد و در راس آن آقا سید فرهاد حیدری در این مرحلەی تاریخی بر اهمیت آن افزودە است. بنا بر این واکاوی این برهە تاریخی یک ضرورت است.سر آغاز سازمان یاریکورد یک پروسەی تاریخی است کە مفاهیمی چون سیاست ورزی ، رقابت سیاسی، وحدت ملی، اخلاق سیاسی ، …. نیاز بە باز تعریف و مفاهیم نو پیدا کردە است و اینجاست کە اهمیت خود را نشان می دهد. مردم شریف یارسان بادی بدانند و باور داشتە باشند کە در راە رسیدن بە آزادی و استقلال راهی بجز پیوستن بە راە خویش کە همان جنبش مقاومت یارسان بە رهبری آقا سید فرهاد حیدری را ندارند.
افتخار آئین یارسان حضرت سلطان سهاک است کە در منطقە کورد نشین و در خانەوادەی کورد و با زبان کوردی ظهور میرفرمایند و ظهور آن حضرت آغاز نهثت یاری و ظهور یارسان است. کلام حقیقت : امیدوارم و کعبەی یاران یاری اظهار بو پی انتظاران رجا کر ولای صاحبکار داود بار یارسان بکر بار داود یا شاە باوریم دوری جە نوەوە ای تاریکیە روشن بوەوە طبلی بنوازیم نفیر شادی پری یارسان بو و آزادی. اول و آخر یار
کاکی رستم الماسی
