خواننده گرامی در این مقاله قصد توهین ،تحقیر و یا تخریب هیچ دین و یا مذهبی نبوده و نیست،تنها هدف بیان تفاوت آیین یارسان با مذهب شیعه و مستقل بودن این آیین می باشد. از آنجاییکه سیستم حکومتی و نظام مملکت ما در طی سه دهک گذشته با برنامه ریزی های بلند مدت سعی در تخریب ،ادغام و آسیمیله کردن جوامع غیر شیعی از جمله آیین کهن ایرانی یارسان داشته و در این بین نیز اشخاصی از پیکره جامعه یارسان – از روی ترس ازعوامل حکومتی ، یا بواسطه شغل و استخدام و یا عدم آگاهی به واسطه نداشتن دسترسی به منابع آیینی خود و یا تحت تاثیر تبلیغات حکومتی قرار گرفته و خود را بخشی یا زیرمجموعه مذهب شیعه به حساب می آورند جهت مقایسه ابتدا به معرفی اصول هر دو دین میپردازیم اصول دین یارسان (اهل حق) عبارت است از:
1 : پاکی- یعنی باید درون و برونش از هر حیث و هر جهت، و به هر اسم و رسم پاک باشد. یعنی در ظاهر جسم و لباس و مکان و کسب و خوراکش، و در باطن اندیشه و گفتار و کردارش، تماماً پاک و بی‌غل و غش باشد
2 :راستی- راه راست رفتن است، و آن به جای آوردن دستورها و ترک نواهی خداست. بعبارتی پرهیز از دروغ و گناه را راه راست گویند
3 :نیستی- یعنی نیست و نابود کردن کبر و غرور ، خودپسندی ، خودخواهی ، هوا و هوس نفسانی ، طغیان شهوانی و تمام رذایل اخلاقی از خودش،بعبارتی از خود بی‌خود و فنا در حق گردد
4 :ردآ- خدمت و کمک و فداکاری بی‌ریا نسبت به مخلوق خداست، چنان باشد «رنج خود و راحت یاران طلب» بر او صدق کند اصول دین شیعه عبارت است از :
1 :توحید -اعتقاد به یگانگى خداوند
2 : عدل -اعتقاد به اینکه خداوند نه حق کسى را از بین مى برد و نه حق کسى را به دیگرى مى دهد
3 : نبوت -اعتقاد به اینکه خداوند براى هدایت و ارشاد انسانها راهنمایان و پیامبرانى برگزیده است
4 : امامت -اعتقاد به جانشینى امامان معصوم بعد از پیامبر براى رهبرى جامعه اسلامى و پاسدارى از عقاید و احکام در هر عصر و زمان به نمایندگى از طرف پیامبر،و تا کنون امامان چهارده نفرند.
5 : معاد -ایمان به روز رستاخیز و زنده شدن و اعتقاد به بهشت و جهنم حال با مقایسه ی ایدیولوژی و مبانی اعتقادی دین یارسان و شیعه، به شرح زیر به تفاوت های آشکارای این دو دین پی خواهیم برد:
1- توحید : بر خلاف دین اسلام که وجود خداوند را مستقل از انسان میدانند، دین یارسان بر این اعتقاند که ذات خدا در انسان یا موجودات تجلی و حضور پیدا میکند به عنوال مثال تجلی ذات خدا در مسیح ،عیسی و علی و سلطان
2- معاد: در دین یارسان بر خلاف اسلام اعتقادی به معاد، برزخ،بهشت و جهنم وجود ندارد و معتقد به حلول روح (دون به دون-جامه به جامه) هستند یعنی روح انسان بعد از مرگ در کالبد انسانی دیگر حلول میکند و بعد از 1001 بار جامه به جامه شدن به ذات حق ملحق میشود.
3-مرگ: پیروان یارسان مرگ را یک مسله جسمی میدانند و فقط جسم فرد را فنا شده میدانند نه روح را ، و در مراسم بزرگداشت از دنیا رفتگانشان لباس سیاه نمی پوشند و بر خلاف اسلام که با تلاوت قرآن همراه است ، یارسانیان تنبور مینوازند و سرودهای دینی (کلام) به زبان کوردی یا به زبان بومی خودشان به صورت دسته جمعی اجرا می کنند.
4-کتاب : بر خلاف اسلام که کتاب مقدسشان قرآن است ، یارسانیان از “کلام سرانجام ” برخوردارند و بعضا آن را “دفترگوره” (دیوان گوره)می نامند.
5- ماه حرام: در دین یارسان هیچ ماهی حرام نیست و در هیچ ماهی از سال مراسمات جشن و شادمانی ممنوع اعلام نشده و رسومی شبیه تاسو و عاشورا و یا ماه محرم ندارند
6-کعبه :کعبه پیروان یارسان ،در “پردیور” (در اورامانات نزدیک پاوه کرمانشاه) قرار دارد. بر خلاف مسلمانان که در عربستان واقع هست
7-تقویم یا گاه شمار: پیروان یارسان از تقویم مستقل برخوردارند و تاریخ مراسمات دینی خورد را بر اساس تقویم مستقل کوردی سلطانی محاسبه میکنند ،در حالی که مسلمانان تواریخ دینی خود را از تقویم هجری قمری اعراب میگیرند
8-خروج از دین : پیروان دین یارسان در انتخاب هر دینی آزادند، در حالی در دین اسلام خروج از دین ، جزایش اعدام است.
9-روزه : روزه یارسان سه روز بر اساس مرنو و سه روز بر اساس قولطاس و طبق تقویم کوردی بوده و شیعیان سی روز روزه بر اساس تقویم هجری قمری در ماه رمضان می باشد
10-عبادات : در دین یارسان عبادت غیر اجباری بصورت نیاز و ذکر وسروده ها ای به زبان کوردی همرا با نوای تنبور (در نواحی دیگر به زبان بومی خودشان) انجام میشود ، درحالی که در دین اسلام اجباراً و روزانه با زبان عربی عبادت میکنند
11-تبلیغات : در دین یارسان تبلیغ دین جایز نیست ، درحالی که در دین اسلام تاکید موکد بر ” امر به معروف و نهی از منکر” و تبلیغ و ترویج دین شده است
12-مکان عبادت : مکان دینی یارسانیان مسجد و حسینیه نیست ، بلکه مکانی بنام جم خانه می باشد، در دین یارسان سبیل (شارب) مقدس و محترم شمرده میشود و داشتن ریش براساس عقاید شخص بوده و هیچ قانونی اجباری برای آن ندارد ، بر خلاف اسلام که تراشیدن ریش با تیغ حرام میدانند
13-موسیقی : در دین یارسان موسیقی از ارزش و احترام خاصی برخوردار است و حتی در مراسمات آیینی از موسیقی استفاده میشود، و بر این عقیده اند که خداوند جهان را با موسیقی آفریده است ، در حالی که موسیقی در اسلام نکوهیده است
14-رقص : اکثر مراسم های یارسانیان در شادی ها با رقص کوردی و رقص عرفانی (سماع) همراه است ، در دین اسلام رقص کاملا ممنوع و حرام است
15-حجاب : در دین یارسان حجاب براساس پوشش خاص خود یارسانیان است ، بر خلاف اسلام که اجباریست
16-در دین یارسان دست دادن بین زن و مرد تشویق شده است و بخشی از مراسم آیینی است ، در حالی که در اسلام ممنوع است
17-جهاد: یکی از اصول دین یارسان “ردآ” خدمت و نیکی کردن به دیگران است و بر خلاف اسلام مبحثی بنام :”جهاد” وجود ندارد .
18-مراسمات : در دین یارسان مراسماتی نظیر “سرسپردن” ،نام گذاری کودکان ،ازدواج ،طلاق و مرگ رسومات خاص خود داشته و با زبان کوردی و نواختن تنبور برگزار می شود ، و هیچ یک تشابهی با اسلام ندارد.
19-زن :در یارسان ارزش زن و مرد در مسائلی نظیر ارث، شهادت و … برابر است ، در حالی که در اسلام ارزش زن نصف مرد است ، برخلاف اسلام تعدد زوجین وجود ندارد و هر مرد مجاز به ازدواج با یک زن است.
20-خورشید و آتش برای پیروان یارسان مقدس بوده و معمولا به آن سوگند یاد میگنند بر خلاف اسلام. آیا باز هم من یارسانی شیعه و یا جدا شده از دین شیعه هستم ؟
سیدامین عباسی شاه ابراهیمی سال 1393
