همان گونە کە رفتار فرد در دوران کودکی و در خانەوادە یکی از مهمترین عوامل شکلگیری وی محسوب میشود.تلویزیون نیز بە عنوان یکی از وسایل ارتباط جمعی در کنار خانەوادە در رشد فکری و شخصیتی کودکان تاثیر گذار است. این رسانە موثر کە مخاطبان خاص خود را دارد می تواند با توجە بە محتویاتش اثرات مطلوب و نا مطلوب بر مخاطبین بگذارد. کودکان بە عنوان یکی از مخاطبان خاص این رسانە بە شمار می روند و تاثیر گذاری این رسانە بە دلیل سعی و بصری بودن در مقایسە با سیر رسانەهی ارتباط جمعی بیشتر است. تلویزیون علاوە بر پر کردن اوقات فراغت و سر گرمی می تواند بر رفتار و رشد فکری کودکان تاثیر گذاشتە و بە نوعی علاقە و گیری را در غالب برنامەها در کودکان ایجاد کند. تلویزیون در سال ١٩٣٧ م، در خانەوادەها پا بە عرصە وجود گذاشت و در طول سالهای متمادی بە سرعت گسترش و توسعە یافتە است. تلویزیون با ایدەای سینمی خانگی و رادیوی تصویری بە سرعت و سهولت بە عنوان پدیدەای از دنیای ارتباطات الکترونیک همە عملکردهای این رسانەی ارتباطی را در خود جمع کردە است و امروزە نیز تجربەهای گوناگون و مهمی را برای کودکان و رشد آنان فراهم می کند.
بطوری کە کودکان مرتبآ برای سرگرمی و کسب اطلاعات بە آن روی می آورند. این رسانە می تواند در زندگی مدرن امروزی سودمند یا زیان بخش باشد در واقع ما با رسانەی سرو کار داریم کە بسیاری از مردم اکثر اوقات خود را صرف تماشای آن می کنند، آن را دوست دارند و بە آن اعتماد می کنند. این رسانە بە دلیل قابلیت های تکنولوژیک می تواند برنامە های با محتوای شاد زندگی ارائە دهد و جذابیت و مفهومش را با استفادە از انواع تکنیک ها تولید تشدید کند. این رسانە نە تنها می تواند آگاە کند، بیاموزد، ترغیب کند و احساس را برانگیزد بلکە می تواند آسیب برساند و گمراە کند، کارتونها و بر نامەهای پر بینندە اغلب حاوی خشونت زبانی و بدنی است و برخی آگهی یهای تجاری مصرف گیری نابجا و بیهودە را تشویق می کند. این رسانە تجاربی را بە بینندگان ارائە می دهد تا لذت ببرند و این کار را موثرتر و بهتر از سیر رسانەهای ارتباطی(رادیو، روزنامە، کتاب، مجلە، فیلم و …) انجام می دهد. تاثیر گذاری بالقوە تلویزیون در مقایسە با رسانەهای دیگر بر جستەتر است و معمولا از آن بیش از سیر رسانەها استفادە می شود. چنین ویژگیهای تلویزیون را برای همە بخصوص کودکان، رسانەی مهم می سازد و از این جهت می توان کودکان را مخاطبان خاص تلویزیون قلمداد نمود.
کودکان در برابر تلویزیون موقعیتی پذیرا دارند و تلویزیون را همچون فردی می پندارند کر هر لحظە می تواند داستانی را برای آنان نقل کند و آنان را سرگرم نماید و والدین آنان نیز بە دلیل گرفتاریهایی گوناگون آنان رادر دیدن برنامەها همراهی نمی کنند.تمامی کودکان بین ٢-٥ سالە بە سوی تلویزیون جلب می شوند و بە آن علاقە دارند. کودک تا سن ٢ سالگی قادر بە دنبال کردن یک داستان و درک رابطە تصاویر با یکدیگر نیست و ضمن تماشای تلویزیون توجە کودکان بە موجوداتی جلب می شود کە قادر بە شناخت آنها هستند از قبیل حیوانات و کودکان دیگر. بین ٢تا ٣ سالگی علاقە بە حیوانات و کودکان دیگر ادامە دارد، ولی بیشتر حرکت ، کودکان را مجذوب خود می کند. چون در حرکت عناصری است کە تخیل آنان را قوام می بخشد. آنان می توانند داستانهای مصور را کە سادە باشند بفهمند و بە خاطر بسپارند آنها برخی تصاویر را نیز با موجودات واقعی یکسان می پندارند. در سن ٥ سالگی با دیدن دقیق برنامەهای تلویزیون شخصیت کودک آهستە بە سوی آیندە سوق دادە میشود.
واکنش کودکان در سنین.
٢تا٣ سالگی بیشتر حرکتی و بین ٤تا٦سالگی بیانی هستند. کودکانی کە غالبآ تلویزیون تماشا می کنند در مقایسە با کودکان دیگر کە کمتر اوقات خود را بە دیدن تلویزیون می گذارنند از نظر تحصیلی موفقیت کمتری دارند و با هوش ترین آنان کسانی هستند کە بە اندازە و با روش درست جذب تلویزیون می شوند. در زمینە تاثیر برنامەهایی تلویزیونی بر رفتار کودکان باید گفت محیطی کە وسیلە ارتباطی در آن بە کار بردە می شود می تواند روی اثرات پیام تاثیر گذارد، عواملی مثل سرو صدا، صدای زنگ منزل، صحبت اطرافیان در محیط می تواند در تاثیر گذاری پیام بر مخاطب تاثیر گذار باشد. بە عنوان مثال: یک فیلم خشونت آمیز می تواند در کودکان تاثیر متفاوتی داشتە باشد. کودکی کە در یک محیط نامناسب خانەوادگی پرورش یافتە است ، میتواند بیشتر در معرض اعمال خشونت آمیز بر گرفتە از تلویزیون قرار گیرد تا کودکی کە در یک خانەوادە بە دور از غوغا و هیاهو و تخلف رشد یافتە و تربیت شدە است.
نکتە قابل توجە این است کە کودک آنگاە تحت تاثیر برنامەهای رسانەهای جمعی از قبیل تلویزیون قرار می گیرد کە زمینە زندگی خود را متناسب با خواستەهای ابتدایی و طبیعی خود نیافتە باشد و برای مقابلە با سرگشتگی و نا امیدی حاصل شدە می کوشد تا بە جهانی تخیلی روی آورد. البتە کودکان چون کە از دنیایی اطراف خود و مسائل اطرافشان اطلاعات و آگاهی کامل نداشتە و درک آنان دقیق نمی باشد بنابراین از برنامەها و رخدادهای اطراف خود ادراک غلطی دارند و ممکن است بە صورت غلط نیز رفتار هایی را انجام دهند کە در تلویزیون دیدەاند چون آهاهی آنان از جهان هستی دقیق و درست نمی باشد. والدین می توانند در ضمن تماشای برنامەهای تلویزیون با جلب توجە کودکان بە محتوایی خاص و یا انحراف از توجە آنان بە برنامەهای خاص در تاثیر پیام هایی تلویزیونی بر کودکان موثر باشند. آنان می توانند درک و فراگیری کودکان را از محتوای برنامەها در حین تماشا افزایش دهند. بدین معنی کە در لحظەی کە برنامە با سکوت همراە است محتوای برنامە را توضیح دهند. والدین می توانند در ضمن تماشای برنامەها، پیام های آن را برای کودکان ارزیابی کنند. والدینی کە رفتار تهاجمی را در یک برنامە تشویق می کنند کودک را در استفادە بعدی از این گونە رفتار تشویق می کنند و والدینی کە از فرد مهاجم در یک برنامە انتقاد می کنند و رفتار او را نفی می کنند کودکان خود را از انجام چنین رفتاری باز می دارند. بنابراین باید توجو داشت چون برنامەهای تلویزیون بر رشد فکری کودک و رفتار او تاثیر دارد کودکان را باید بە دیدن برنامەهایی تشویق نمود کە در این زمینە تاثیر نامطلوبی بر آنان نداشتە باشد و برنامەهای تلویزیون باید طوری تهیە و تدارک دیدە شود کە موجبات هر چە شکوفاتر شدن استعدادهای کودکان و رشد فکر آنان را فراهم آورد. چون کودکان بیش از هر ردە سنی دیگر تاثیرپذیری بیشتری از برنامەهایی تلویزیونی دارند. باید محتوای برنامەها مفید و آزموندە باشد و نکتە مهمی کە والدین بە آن توجە داشتە باشند این است کە آنان نباید کودکان را در حین تماشای برنامەهای تلویزیون تنها بگذارند چرا کە ممکن است نقاط ضعفی در برنامەها وجود داشتە باشد کە کودکان بە دلیل نداشتن آگاهی کافی از محیط اطرافشان از آن برداشت منفی داشتە باشند و صدمات روحی جبراناپذیری بر آنان وارد نماید.
بە امید آنکە هر یک از ما بتوانیم در شکلگیری شخصیت فرزندانمان نقشی مثبت ایفاە کنیم.
گلزار الماسی. انگلستان.
.
