۩ ســــوڵتان ســــەهاک).
ســـوڵتان ســـەھاک یان ســـوڵتان ئیســحاق یان ســـوڵتانی صاق رابەر و نوێ کەرەوەی بیرو باوەڕی ئەھلی حەق یان کاکەییەکان یان یارســـان (1276-1395زایینی) شــەش ســەد ســاڵ پێش ئێســتا کە بە ســـوڵتان و پەیامبەری ڕاســـتەقینەی یارســان دەناسرێت.
ســـوڵتان ســـەھاک کوردە و دەڵێن بە نەســـەب دەچێتەوە سەر ئیمام مووســـای کازمی شـــیعەکان ( بەڵام من باوەڕم وایە کە بۆ خۆ پاراســتنی خۆیان ئەم نەســەبەیان داناوە) لە (1276 زایینی) لە ناحیەی بەرزنجەی ســەر بە قەزای ســەید ســادق ی پارێزگای ســلێمانی لە دایک بووە باوکی ناوی شــێخ عیســایە و دایکی ناوی ڕەزبار خاتوونە کە کچی حوســـەین بەگی جەڵـد بووە. کە ئەوکات ڕێبەر و دامەزرێنەری تەریقەتی قادریەکان بوو. باوکی تەکیە و موریدی ھەبوو ھەر زوو لەگەڵ باوکی ڕێک نەکەوتووە، بۆیە ناوچەی بەرزنجەی جێ ھێشـــتووە و ڕووی لە گوندی شـــێخانی کوردستانی ئێران کردووە و لەوێ نیشـــتەجێ بووە.
ئەمانەی خوارەوە هەر هەمویان بە ڕەچەڵەک یەک شـــتن، بەڵام لە هەر شـــوێنێک ناوێکیان هەیە > یارســـان، ئەهلی حەق، حەققە، کاکەیی، ئێزیدی، شـــەبەک، قەڵخانی، بەگداشــی، عەلەوی، قزڵباشـــی، مامە ڕەزایی کەلکە ســـماق، زەردەشـــتی کە هەموویان ئاینی ئێزدانین واتە خودایین
دوای ئەوەی کە سوڵتانە موســوڵمانە عوســمانلیەکان بۆیان دەرکەوت کە براو خزم و کەســـە نزیکەکانیان لە پشــتەوە خەنجەری غەدرو خیانەتیان لێ دەدەن، بۆیە بڕوایان پێیان نەما، بیریان لە ئەوە کردەوە کە لە غەزاو فتوحات هەتیوو دیلێکی زۆریان هەیە لەو منداڵانەی کە هەر عوسمانلیەکان خۆیان لە شــەڕو شــۆڕ باوکیان کوشــتبون و دایک و خۆشــکیشــیان کردبوون بە کەنیزەک و جاریە لە کۆشــکەکانی خۆیان، هەڵســان بەپەروەردەکردنی ئەو مێر منداڵانە کە لە شــەڕەکانی بەلقان و یۆنان گرتبویانن، هەموویان هێنان بۆ ســـەربازگەی تایبەت و بە زۆر کردیانن بە ئیســـلام و فێری مەشــقی ســەربازی و جەنگیان کردن، لە ژێر ناوی (لەشــکری ئینکشـــاری) لە هەمان کاتدا هەموو پێداویسـتی خۆشی و ژیانیان بۆ دابین کردن، بەڵام لە هەمووی گرینگتر ئەوە بوو کە فێریان کردن کە دڵســۆز بن بۆ فەخامەتی ســوڵتان، واشـــیان تێ گەیاندن کە ئەگەر بەخشـــندەییو ڕەحمی ســـوڵتان نەبوایە ئەوان هەموویان لە برســـان دەمردن یان دەبوون بە ســواڵکەر، دوای ئەوەی کە بەم جۆرە گەورەیان کردن هەندێکیان لێ هەڵبژاردن و کردیانن بە پاســەوانی تایبەتی ســوڵتان، بەم جۆرە سوڵتانەکان توانیان بۆ سەدان ساڵ حوکم بگێڕن، کە خزم و کەس نەتوانن زەفەریان پی ببەن. ناچاری و خۆشی و دەسکەوتی دونیاش وای لەم منداڵانە کرد کە ببن بە باشترین خزمەتکارو پاســـەوانی باوکە کوشــتە و دایکە حەیا بەری خۆیان.
من کە چاوم دەنوقێنم و بە قوڵایی مێژوی کورد دا دەچمە خوارەوە، هەمان نمونەی منداڵەکانی بەلقانم دەیتەوە بەر چاو، ئارەقە دەکەم و تەریق دەبمەوە کە ئێمەی کوردیش ئێستا بووین بە پاســەوانی باوکە کوشــتەی خۆمان، بێ ئەوەی هیچ شەرمێک بکەین گۆڕو مەزارگەی باپیرانمان بەردباران دەکەین کە گوایا ( ســەلکی کافرن)، هەر بەرامبەر ئەویش پەڕۆکی ســەوز دەهێنین و لەم کێلانەی دەئاڵێنین کە گوایا هی (ئەســحابەکانن)، باپیرانمان بە مەردانە شـــەڕیان کرد، بۆیە شــوێن نیە لەم کوردستانە شــوێنەواری شــەڕی ئەو کاتەی لێ نەبێت، دوژمن کە کوردستانی داگیر کرد هەموو نێرەوەزەکانی ســەربڕی و کچ و ژنەکانیشیان کردن بە کەنیزەک و جاریەو لە گەڵ خۆیاندا بردیان بۆ (نجد و حیجاز) بەلام هەر بە ئەوەندە نەوەســـتان، تاوەکو قاوغێکی وەهمیان وەک ( هێلکە شــەیتانۆکە) لە ســـەر پشـــتی ئەو کەســـانە دروس نەکرد کە لە کوردستان مابوونەوە بۆ ئەوەی کە نەتوانن پشـــتیان ڕاســـت بکەنەوە و نەتوانن جارێکی تر ســـەر هەڵببڕن بەرانبەر ئەو لەشـــکرەی کە لە ســعودیەوە هاتبون بۆ تاڵان و بڕۆ، بۆ ئەوەی هەتا هەتایە نەتوانین هەڵبســـتینە ســەر پێ و بەڵکو وەک منداڵی ســـاوا تەنها بە گاگۆڵکێ بڕۆین. بۆیە تاوەکو لە ناو ئەو قاوغە نەیەینە دەرەوە ســەربەســـت و ئازاد نابین.
ئێســتا تورکیا باشــتین و گەورەترین دەوڵەتیان هەیە لە ســەر ڕووی دنیا، بەڵام چەندین جار بەرپرســەکانیان بە ئۆردوگانیشــەوە دەڵێن (ئەگەر خواش دەوڵەت بۆ کورد دروســت بکات، ئێمە دژی دەوەســتین و دەیڕوخێنین، هەرچەند ئەوان ئیســلامیشــن بەڵام خوایەکیان ناوێت کە لە بەرژەوەندی تورک نەبێت، بەڵام کورد ســەرەڕای ئەوەی کە هیچیشــی نیە ئێســتاش ناوێرێت بڵێت خوایە بۆ وا ئێمەت ڕەزیلی دەســتی تورک وعەڕەب کرد.
لە کۆتایی دەمەوێت زۆر ســوپاسی بەڕێز (عەلی فەزڵی کەواڵی) بکەم کە خۆی یارســانە و ئەهلی حەقە خەڵکی شــارە شــیرینەکەی کرماشـــانە و دانیشــتوی ووڵاتی نەڕویجە کە هاوکاری کردم و پرســیارەکانی وەڵام دامەوە، خۆشـــی فەیســبوکی هەیە بە ناوی (گەرمیان کەواڵی هەمەوەندی).
نوسەر رزگار زاهیر


بەڕێزم دەستتان خۆش بێت -- من چەند ڕونکردنەوەیەکم دەربارەی ئەم نوسینەی بەڕێزتان هەیە بۆ یە خاڵ بەخاڵ ئەیخەمە بەردەم بەڕێزتان (١- سان سەهاک دامەزرێنەری ئایین و باوەڕی یارسان نیە بەڵکو پێش ئەو ئەم ئایینە هەبوەو دەورەکانی شاخۆشێنی لوڕستانی کە شۆڕشەکەی بەشۆڕشی نۆسەد نۆسەدە بەناوبانگە - باوەسەرهەنگ کە ئەفەرموێت -- هەنی مەگێڵۆ یەک یەک ساران -- پەی زیندە کەری ئایین کوردان -- کاکە رەدائی شایەتی ئەو حاڵەتەن کە ٣٠٠ ساڵ پێش سان سەهاک ئەم ئایینە هەبوە و لەژێر گوشاری بەردەوامی کلتوری عەرەبەکان لاواز بووە بەڵام سانسەهاک ئەم ئاینەی لە ساڵی ٧٠٠ کۆچی بوژاندۆتەوەو دەستوری بۆ داناوە --- ٢-بەدڵنیاییەوە سان سەهاک کوردبوەو کوردێکی جافیشبووە خولیای بەهێز کردنەوەی ئەم ئایینە ئەبێت و بەم هۆیەوە لەگەڵ باوک و براکانیدا ناگونجێت و ڕوئەکاتە شنروێ و گوندی هاوارو لە هاخێکدا نیشتەجێ ئەبێت پێی ئەوتریت شاخۆشین --بەڵام دوای ئەوەی حابەدینی جاف ئەکەوێتە ژێر کاریگەری سانسەهاک بانگەوازی خۆی ڕادەگەیەنیت و دێتە سەر ئاینی یاری بەمەش مەلائەلیاس شێت گیر ئەبێت و جار بەناو خەڵک و مەلاکاندا ئەدات چونکە کچەکەی مەلائەلیاس کەناوی گوڵێ خاتونە ئەبێتە هاوڕای عابەدینی جاف بۆیە سلتان سەهاک دوای ئەو روداوە ئەچێتە شێخان و لەوێ دەست بەدانانی مەدرەسەو نوسینی دەستور ئەکات --من ڕام وایە بگرە ئەم ئایینە هیچ پەیوەندیەکی بە حەسەن و حوسەین و عەلی کوڕی ابوتالبەوە نیە بەڵکو ئەم ئاینەی ئێمە درێژکراوەی ئاین و باوەڕی میترایی و پاشان زەردەشتی یە -- زۆر بەڵگەش لەم بارەوە لەبەردەستایە.
ئاینی یاری (یارسان)پێش ئیسلامیش بووە و بەڵگەش بۆ بوونی ئەو ئایینە ئەوەێە کە بالولی مایی لە ئەم سرودەیا(کەڵام) دەڵێ.
هورمزگان رمان ئاتران کژان
وێشان شاردەوە گۆرە گۆرەکان
زۆر کاری ئارەب کردنە خاپوور
گناو پاڵەیی هەتا شارەزوور
شەن و کەنیکا وەدیل بشینا
مەرد ئازا تلی وەرووی هوینا
رەوشت زەردەشت مانۆ وە بێکەس
بزیکا نیکا هورمزد وە هیچ کەس”
واتە”پەرستگاکانی هورمزد(ئاهورامەزدا) لە ناو بران ئاگری گڕدانەکان خاپوور کران و کوژرانەوە .پیاوە گەورەکان ناوداران خویان هەشاردا و بزر بوون عەرەبە درندە و زۆردارەکان چیا و دوڵ و دەشت هەتاکوو شارەزوری پیروزیان وێران و خاپور کرد.
کیژوڵە جوان و ژنە باشەکانیان بە کویلە برد بۆ عەرەبستان پیاوە ئازا و دلێر و جوامیرەکان لە خوێن گەوزان و لە ناو چون بە دەست عەرەبی بەد رەوشت.
زەردەشت و ئاینی زەردەشتیش بێ ناز و بێ کەس و کار کەوت و ئەهورا مەزدای مەزنیش بەزەیی بە کەسدا نەهات. ،
ئەم نوسراوەیەی پیر شالیار بە جوانی ئەوەمان بۆ رون دەکاتەوە کە بیر و باوەری یاری و یارسان پێش هاتنی ئیسلامیش لە کوردستاندا بووە و دواکەوتووی زۆر بوون.
شاخوەشین یەکیک لە رێبەران و پێشەوایانی یارسان لە ئەم سرودەیا ئەفەرموێ
ئەسڵمەن ژێ کورد
ئەسڵمەن ژێ کورد
بابم کوردەن و ئەسڵمەن ژێ کورد
.واتە ئەسڵ و رەگ و رێشەی من کورد و باب و باپیرانیشم هەر کورد بوون.
شاخوەشین لورستانی و هەموو دامەزرێنەر و رێبەرانی یارسان لە هەموو کەلامە پیروزەکانیان تەکیدیان لە ئەوە کردوەتەوە کە ئەوان کورد و رەگ و رێشە و باب و باپیرانیان کورد بووە .
١-ئەم هونراوە کۆنانەی رێبەرانی ئاینی یاری ئەوە دەر دەخات کە ئیمە پارێزەری داب نەریتی کورد و کوردستانین و بە پێچەوانەی ئەو تاقم و گروپە ئیسلامیانە کە ئێمە بە کافر و نەجس پیناسە دەکەن بوون بە خوفروش بۆ بەرژەوەندی تایبەتی و ژیانی ئاسودەی خویان روژانە لە مزگەوتەکانەوە هێرشی نارەوا دەکەنە سەر باوەردارانی ئاینی کوردان
٢-برێک کەس و لاێەنیش کە ئەیانهەوێت ئاینی یاری بۆ بەرژەوەندی تایبەتی خویان بە کار بێنن و کوردانی یاری لە رێبازی کوردایەتی دوربخەنەوە کەلامەکانی یاری و سرودە کۆنەکانی ئەم باوەرە ئیجازەیان پێ نادات و هەر کەس لە ریبازی پێشەوایانی یارسان لا بدات بە واتای ئەوە دێت کە لە کوری یاران دەر چووە..
ئەو واتەی یاران ئەو واتەی یاران
ئێمە دێوانەین ئەو واتەی یاران
هەنێ مەگێلێن یەک یەک شاران
تا زیندە کەریم ئایین کوردان
واتە یاران باوەرداران شوێن کەوتوانی ئایینی یارسان ئێمە دێوانەین رای دەگەێنین کە ئەوە بیر باوەری یاریە دێوانەی خاک و نیشتمانی خومانین و شار بە شار کیو بە کیو دەگەرین هەتاکوو زیندوو بکیین ئایینی رەسەنی کوردان. ،
ئەو هونراوەیەی کە بالولی مایی یەکیک لە رێبەران و پێشەوایانی یارسان سرودویەتی بەڵگەێکی بە هێزە کە یارسانەکان بۆ مانەوەی داب و نەریت و ئایینی کوردان هازر بوون بە قوربانی دان و هەتاکوو روژی ئەورۆ لە سەر رێچکەی کوردایەتی ماونەتەوە و ئیجازەیان با ئاینی ترس و توقاندن نەداوە بە سەر ئاسمانی کوردەواریدا زاڵ بێت.
پیر شالیار پێشەوایکیتری یارسان (پیر لە ئایینی یارسان واتە پێشەوا رێبەر و پلەێکی ئایینیە لە یارسانا) لە هونراوەێکا باس لە دڕندەیی و کاولکاری سوپای ئەو کاتی ئیسلام دەکات بەرانبەر کوردان، لە ئەو هونراوە بۆمان رون دەبێتەوە کە سوپای ئیسلام چەندە وێرانکاری و جنایەتیان در حەق بە نەوەی کورد و خاکەکیان کردوە.
باوەردارانی یارسان پێیان واێە کە ئەم هونراوەێە لە سەر پێست نوسراوە و لە ئەشکەوتێک دوزراوەتەوە.:
ئەمانە پێمان دەڵێن کە پێشەوایانی یارسان تەنیا و تەنیا خەباتیان کردوە بۆ مانەوەی کورد و داب و نەریتی کوردەواری.
زۆر سوپاس کاک
Sirwan ali raza
ئێمە لای خۆمان ئەو هەڵەیەمان چاک کردەوە
لە جاتی دامەزرێنەر نوســیمان ڕابەرو نوێکەرەوە
Rezgar Zaher
دەســت خۆش برای بەڕێزمان کاک
عەلی فەزڵی کەواڵی
بۆ ئەم ڕوونکردنەوەیە، من هەڵەیەکم کردبوو بەڵام ئێستا ئەو هەڵەیەمان چاک کردەوە
لە جیاتی دامەزرێنەر نوســیمان ڕابەرو نوێکەرەوە
لە گەڵ ڕێزی
Rezgar Zaher